INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Stanisław Lipiński     

Stanisław Lipiński  

 
 
1884-11-05 - 1954-04-09
Biogram został opublikowany w 1972 r. w XVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego
.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Lipiński Stanisław (1884–1954), hodowca roślin. Ur. 5 XI w Ratniowie na Wołyniu, syn Kazimierza, ziemianina, właściciela majątku w Zaturcach (pow. Horochów), i Klary Rokickiej. W l. 1896–1903 uczył się w gimnazjum w Kijowie. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości studiował na politechnice w Kijowie, a w l. 1905–8 na wydziale filozoficznym uniwersytetu w Lipsku. Tam w r. 1911 uzyskał stopień doktora filozofii po przedstawieniu pracy Studien ueber Brachyceros-Rind des Oestlichen Mitteleuropa, im besonderen an einem primitiven Landschlage des Wolhynischen Polessje („Roczniki Nauk Roln.” T. 7: 1914 z. 1). Od r. 1910 gospodarował na roli w rodzinnych Zaturcach. W okresie pierwszej wojny światowej był początkowo zastępcą pełnomocnika Związku Ziemstw do spraw wysiedlonych z terenów przyfrontowych, a w l. 1916–8 jako prezes Agrosojuzu zajmował się aprowizacją armii rosyjskiej. W r. 1922 rozpoczął w Zaturcach prace nad hodowlą roślin i tym zagadnieniem zajmował się już wyłącznie w następnych latach. Prowadząc selekcję pszenicy ozimej Wysokolitewki, wyhodował nowe odmiany, jak Wołynianka Wczesna i Zaturzecka Biała. W l. 1934–9 pracował nad wytworzeniem odpornych na rdzę nowych odmian pszenic ozimych przez krzyżówki z formami zagranicznymi. Równocześnie wyhodował odmiany ziemniaków Zaturzeckie Białe oraz reprodukował pochodzące z hodowli Braci Kleszczyńskich owies Biały Mazur i jęczmień jary Skrzeszowicki.

Od r. 1939 administrował L. gospodarstwem hodowlanym E. Kleszczyńskiego Czechy w pow. miechowskim. W początkowym okresie kontynuował prace hodowlane nad pszenicami, w wyniku czego powstały nowe odmiany, jak Stylowa, Wygnanka i inne, a ok. r. 1942 poświęcił się już wyłącznie hodowli ziemniaków. Na tym polu osiągnął poważne rezultaty i stał się jednym z najwybitniejszych polskich specjalistów w tej dziedzinie. Po zakończeniu wojny w r. 1945 przez kilka miesięcy był adiunktem w Zakładzie Uprawy Roli i Roślin na UJ. Gdy w r. 1946 uzyskał z Urzędu Repatriacyjnego gospodarstwo rolne Więzowno pod Bydgoszczą, kontynuował tam prace hodowlane wraz z synem i synową, pracując równocześnie w Państwowych Zakładach Hodowli Roślin. Z końcem 1945 r. uratował materiały hodowlane oraz szeroką kolekcję ziemniaków majątku Wyszobórz i zorganizował tam stację hodowlaną Państwowych Zakładów Hodowli Roślin (PZHR). W oparciu o ten cenny materiał przystąpił do badań nad odpornościową hodowlą ziemniaków. Stacja w Wyszoborzu przeniesiona została w r. 1948 na lepsze warunki glebowe do stacji Zamarte, która, po przejęciu jej w r. 1951 przez Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin (IHAR), stała się jedną z czołowych polskich placówek pracujących nad hodowlą ziemniaka. L. kierował stacją Wyszobórz w l. 1946–8, a stacją Zamarte w l. 1948–50. Zorganizowane przez niego i pozostające pod jego kierownictwem w l. 1950–4 Laboratorium Badań Ziemniaka w Gdańsku-Wrzeszczu stanowiło najpierw jednostkę organizacyjną PZHR, a następnie weszło w skład Zakładu Ziemniaka i Innych Roślin Bulwiastych Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin.

Wówczas to L. ogłosił: O odporności kłębów ziemniaczanych na zarazę ziemniaczaną (Phytophthora infestans) („Postępy Nauk Roln.” R. 5: 1953 nr 1), Niektóre zagadnienia metodyki hodowli na odporność przeciwko zarazie ziemniaczanej (tamże R. 6: 1954 nr 3). W oparciu o jego wskazówki Stacja Zamarte uzyskała różne wczesnośrednie odmiany ziemniaków odpornych na zarazę ziemniaczaną. Prace te były pionierskie w skali europejskiej. Prowadził również badania nad wykorzystaniem dzikich gatunków ziemniaków do hodowli odpornościowej, opracował uproszczoną metodę dla wyhodowania międzygatunkowego mieszańca łączącego w sobie kilka najważniejszych cech odpornościowych i był współtwórcą kilkunastu odmian ziemniaków. Już po jego śmierci ukazały się prace Kombinowana hodowla odpornościowa ziemniaków („Roczniki Nauk Roln.” T. 74: 1956, S. A z. 1), Hodowla odmian ziemniaka odpornych na stonkę (Leptinotarsa Decemplineata Say) („Postępy Nauk Roln.” R. 9: 1957 nr 6). Przygotował projekt podręcznika Hodowla ziemniaka, ogłoszonego jednak dopiero w r. 1958 pod red. K. Roguskiego. Opracował tam rozdział Ogólna metodyka hodowli ziemniaka oraz obszerny, liczący 250 pozycji spis odmian ziemniaków. L. zmarł w Sopocie 9 IV 1954 r.

Z małżeństwa z Marią Lipską miał synów: Juliana, inżyniera budownictwa wodnego, Jana, inżyniera rolnika, Zbigniewa, ekonomistę, Jerzego, lekarza, i córkę Jadwigę, pracownika naukowego w zakresie rolnictwa.

 

Bibliografia zawartości czasopisma „Roczniki Nauk Rolniczych” 1903–1955, Kr. 1956; Bibliografia zawartości dwumiesięcznika „Postępy Nauk Rolniczych” 1949–1960, Kr. 1956–61; – S. L., Zaturce, w: Księga pamiątkowa na 75-lecie „Gazety Rolniczej” 1861–1935, W. 1938 II 863–9; Z dziejów hodowli roślin i nasiennictwa w Polsce, „Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol.”, S. B., Z. 17: 1969 s. 110–1 (fot.); – „Dzien. Bałtycki” R. 10: 1954 nr 87 s. 6; – Dokumenty w posiadaniu rodziny; – Informacje córki Jadwigi i syna Jana.

Ewa Turczyńska

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.